واکنش ملكيان به دشمنی خامنه‌ای با علوم انسانی: «مگر استالين با علوم انساني كم مبارزه مي‌كرد؟»
مصطفی ملکیان، یکی از استادان و پژوهشگران حوزه علوم انسانی، در واکنش به دشمنی رهبر جمهوری اسلامی با تدریس علوم انسانی در ایران گفته است: «نظام‌هاي ايدئولوژيك از علوم انساني مي‌ترسند، از آن‌روست كه مي‌دانند علوم انساني مي‌تواند پاشنه‌ي آشيل آن‌ها را نشان دهد. مگر نظام ايدئولوژيك استالين با علوم انساني كم مبارزه مي‌كرد؟»
در حالی که چند ماه از اظهارات آیت‌الله خامنه‌ای در مخالفت با تدریس علوم انسانی در دانشگاه‌های ایران می‌گذرد، مصطفي ملكيان در آيين گشايش مؤسسه مطالعات علوم انساني «رخداد تازه»، به دفاع از علوم انسانی پرداخت
این محقق و پژوهشگر علوم انسانی با بیان این‌که «ايدئولوژي‌ها ميان انسان‌ها تفرقه مي‌اندازند و ما براي همگرايي ميان انسان‌ها به علوم انساني نياز داريم»، اظهار داشت: «بزرگ‌ترين خدمت علوم انساني به ما اين است كه در مقام عمل به ما نشان مي‌دهند كه در عالم انساني چه چيزهايي دگرگوني‌ناپذيرند و چه چيزهاي دگرگوني‌پذيرند. چه چيزهايي را مي‌توان تغيير داد و چه چيزهايي را نمي‌توان تغيير داد.»
وی افزود: «علوم انسانی به ما مي‌آموزد كه چه ارزش‌هايي را بايد پي بگيريم و چه ارزش‌هايي را نبايد پي بگيريم. چه چيزهايي را نبايد بر خودمان تحميل كنيم؛ زيرا قدرت انجام آن‌ها را نداريم. به ما مي‌آموزند كه چه ارزش‌هايي پوچ هستند و نمي‌ارزيده‌اند كه عمر را صرف آن‌ها كنيم.
ملکیان گفت: «ما از طريق علوم انساني مي‌توانيم ايدئولوژي‌ها را نقد كنيم؛ آتوريته‌ي ايدئولوژي را نمي‌توان با آمدن يك ايدئولوژي جديد از بين برد؛ آتوريته‌ي ايدئولوژي‌ها را فقط علم از بين مي‌برد. ايدئولوژي‌ها قدرت تضعيف يكديگر را ندارند؛ زيرا همه بيماري مشتركي دارند و آن اين‌كه همه نامستدل‌اند و چيز نامستدل نمي‌تواند چيزي نامستدل ديگر را از بين ببرد. ايدئولوژي‌ها را علوم انساني از ميدان مي‌برند.»
ملکیان در واکنش به اظهارات علی خامنه‌ای که تحصیل حدود دو میلیون دانشجو از سه میلیون و نیم دانشجوی کشور در رشته های علوم انسانی را «نگران کننده» خوانده بود، گفت: «ترس نظام‌هاي ايدئولوژيك از علوم انساني ناشي از توانايي علوم انساني در آشكار كردن آن‌ها است. اين‌كه نظام‌هاي ايدئولوژيك از علوم انساني مي‌ترسند، از آن‌روست كه مي‌دانند علوم انساني مي‌تواند پاشنه‌ي آشيل آن‌ها را نشان دهد. مگر نظام ايدئولوژيك استالين با علوم انساني كم مبارزه مي‌كرد؟ چرا نظام‌هاي ايدئولوژيك از رشته‌هاي مهندسي و پزشكي هيچ هراسي ندارند؟ در نظام‌هاي ماركسيست مي‌ديديد كه علوم فني و مهندسي و پزشكي رشد مي‌كردند و رشدهاي خوبي هم مي كردند؛ اما علوم انساني اتحاد جماهير شوروي با علوم انساني در آمريكا و كانادا فاصله داشت. نظام‌هاي ايدئولوژيك مي‌دانند كه چيزي كه مي‌تواند آن‌ها را از ميدان به‌در كند، حضور ايدئولوژي‌هاي ديگر نيست؛ رشد علوم انساني است كه مي‌تواند ضعف آن‌ها را نشان دهد.»
وی گفت: «هر چه علوم انساني رشد مي‌كنند، همگرايي بين انسان‌ها بيش‌تر مي‌شود. هنر ايدئولوژي‌ها واگرايي ايجاد كردن بين انسان‌هاست. هرجا علم رشد مي‌كند، همگرايي ميان انسان‌ها بيش‌تر مي‌شود. هرچه علوم رشد مي‌كند، مواضع ما به هم نزديك مي‌شود؛ اما ايدئولوژي‌ها خاصيت تفرقه‌افكنانه‌ي ذاتي دارند. ما براي همگرايي ميان انسان‌ها هم به علوم انساني نياز داريم. اگر بناست نوعي همگرايي بين انسان‌ها به وجود بيايد، ما بايد به علوم انساني برگرديم. البته علوم انساني در جهان و در كشور ما مشكلاتي را هم دارند.»
این اظهارات مصطفی ملکیان در حالی بیان می‌شود که رهبر جمهوری اسلامی خواستار تجدیدنظر در علوم انسانی تدریس شده در دانشگاه‌ها شده است.
سید علی خامنه‌ای حدود دو ماه پس از انتخابات بحث‌انگیز ریاست جمهوری سال ۸۸، نسبت به افزایش تعداد دانشجویان علوم انسانی ابراز نگرانی کرد.
نارضایتی خامنه‌ای از علوم انسانی به این دلیل است که به عقیده وی «تعداد اساتید معتقد به جهان بینی اسلامی در رشته‌های علوم انسانی کم است و مبنای بسیاری از علوم انسانی فلسفه‌های مادی‌گری و بی‌اعتقادی به تعالیم الهی و اسلامی است و آموزش این علوم موجب تردید در مبانی دینی و اعتقادی می‌شود». |
زنده باد استاد ملکیان عزیز
پاسخحذف